De charme van het familiebedrijf is dat familieleden, vaak gezinsleden, met elkaar samenwerken. Het is een kracht én tegelijkertijd een risico dat familiebedrijven anders maakt dan andere bedrijven. Samenwerkingen kunnen enorm krachtig zijn, door de loyaliteit naar elkaar toe en de kortst mogelijke lijntjes als er snel geschakeld moet worden. Gezinsleden kennen elkaar door en door en daardoor begrijpen ze elkaar vaak zonder woorden. Daar is dan het risico dat op de loer ligt, want miscommunicatie is de grootste oorzaak van mislukte overnames binnen familiebedrijven. Daarom hier drie tips voor samenwerkende ouders en kinderen.

Esther Reinders
Auteur en opvolgerscoach

1 Wijs versus enthousiast

Er zit een verschil in energie tussen de jonge generatie en de oudere generatie. Beiden kunnen bevlogen zijn, maar ieder op hun eigen manier. Waar de oude generatie zich kan beroepen op wijsheid en ervaring, is de jonge generatie vaak vooral enthousiast en nieuwsgierig. Waar de wijsheid zich kan uiten in voorzichtigheid, kan het enthousiasme zich uiten in impulsiviteit en ongeduld. Tip voor de (toekomstige) opvolger(s) is om voor jezelf drie tot vijf doelen op te schrijven waarvan jij vindt dat het bedrijf over vijf jaar moet staan. Als de dingen wat langer duren dan je zou willen, dan kan je aan je doelen toetsen of je nog enigszins op koers ligt. Dat helpt om meer geduld op te brengen. Tip voor de overdrager(s) is om het enthousiasme van de nieuwe generatie vooral serieus te nemen. Stel vragen en deel je eigen ervaringen. Dat is een andere manier van overtuigen, dan door je eigen mening te geven of door ideeën af te wijzen. Zie dat het ongeduld van de jonge generatie ook nieuwe energie brengt, die verandering kan ook verfrissend zijn.

2 Overleg aan de keukentafel of op kantoor

Het voordeel van werken met je kinderen of met je ouders, is dat de lijntjes kort zijn. Zaken worden gemakkelijk aan de spreekwoordelijke keukentafel besproken. Dat kan erg prettig zijn en dat valt ook niet helemaal te voorkomen. Het kan echter wel invloed hebben op de sfeer, de spanning of bijvoorbeeld op de (klein)kinderen die ook graag de ruimte krijgen om over hun beslommeringen te vertellen. Sta er eens bij stil in hoeverre zaken thuis besproken worden, of dat erg is voor jezelf en de andere gezinsleden en of het anders kan. Ik ken voorbeelden van ouders en kinderen of broers en zussen die periodiek afspreken om ergens koffie te drinken om te overleggen. Of het voorbeeld van een vader die elke vrijdagochtend even op kantoor koffiedrinkt met zijn zoon. Ik hoorde van twee zussen die samen een groot bedrijf runnen, dat ze elke maand samen gaan paardrijden en dan ook de zaken bespreken.

3 Papa en mama zeggen op kantoor

Tussen ouders en kinderen is er een natuurlijke hiërarchie en die kan op de werkvloer ongemakkelijk aanvoelen. Sommigen lossen dat een beetje op door hun ouders bij de voornaam te noemen op de werkvloer, in plaats van papa en mama te zeggen. Dat kan voor het gevoel al veel doen. Besef wel dat de bijzondere verhouding tussen ouder en kind feitelijk niet verandert door het gebruiken van voornamen. Ik ben er dan ook voorstander van om die band juist te erkennen, zodat die er op de werkvloer gewoon kan zijn. Wat je ook kiest, het belangrijkste is dat er gelijkwaardigheid is en duidelijkheid over de verschillende rollen. Voor medewerkers is het vooral prettig dat de relatie van de directeur met zijn of haar meewerkend kind transparant is. Iedereen weet best dat jullie vader en zoon of moeder en dochter zijn. Als die ouder kind band er op de werkvloer mag zijn, dan kunnen medewerkers die band ook beter begrijpen. Wat ook mogelijk is, is om ervoor te kiezen elkaar alleen bij de voornaam te noemen tegenover klanten. Er is geen goed of fout, doe vooral wat goed voelt.